Διαπροσωπικές σχέσεις

του Παναγιώτη Καλομοιράκη

                                                                                  Διαπροσωπική έλξη

Ο άνθρωπος δε νοιώθει το ίδιο για όλους τους ανθρώπους με τους οποίους συναναστρέφεται. Τα συναισθήματα του μπορούν να ποικίλουν, από συμπάθεια μέχρι αντιπάθεια για αυτούς. Έρευνες έχουν δείξει πως υπάρχουν δύο βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν τη διαπροσωπική έλξη. Ο πρώτος παράγοντας είναι η φυσική εγγύτητα μεταξύ των ατόμων, το πόσο συχνά δηλαδή και σε ποιο βαθμό αλληλεπιδρούν τα άτομα.
Όσο μεγαλύτερη είναι η φυσική εγγύτητα τόσο πιο πιθανό είναι να αυξηθεί ο βαθμός της διαπροσωπικής έλξης. Ο δεύτερος καθοριστικός παράγοντας για τη διαμόρφωση διαπροσωπικής έλξης είναι η ομοιότητα και η συμφωνία των απόψεων τους. Ο νόμος της έλξης του Byrne αναφέρει πως ο βαθμός της διαπροσωπικής έλξης είναι άμεσα ανάλογος του ποσοστού των παρόμοιων στάσεων μεταξύ των ατόμων (Κοκκινάκη, 2006). Επομένως, η διαπροσωπική έλξη ευνοείται αν μεταξύ των ατόμων υπάρχει φυσική εγγύτητα και μεγάλο ποσοστό συμφωνίας απόψεων, αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες για τη δημιουργία μιας πιο στενής σχέσης.

   Είδη διαπροσωπικών σχέσεων

Σύμφωνα με τον Zick Rubin οι διαπροσωπικές σχέσεις των ενηλίκων διαχωρίζονται ανάλογα με τα δύο είδη συναισθηματικής προσκόλλησης που εμφανίζονται σε συντροφικές και ερωτικές, όπου οι πρώτες αποτελούν τις φιλικές σχέσεις και οι δεύτερες τις ερωτικές (Παπαδάκη- Μιχαηλίδη, 1998). Ο Argyle (1981)  χαρακτηρίζει τη φιλία και τον έρωτα ως τις σημαντικότερες κοινωνικές σχέσεις. Για τη φιλία, η θεωρία της Κοινωνικής Ανταλλαγής υποστηρίζει πως βασικό συστατικό μιας σταθερής σχέσης είναι οι αμοιβαιότητα μεταξύ των ατόμων, δηλαδή η αμοιβαία έλξη που ενισχύεται γνωρίζοντας ο καθένας τα συναισθήματα του άλλου προς αυτόν. Η αμοιβαιότητα, σύμφωνα με τη θεωρία, μετέπειτα μπορεί να οδηγήσει σε εθελοντική αλληλεξάρτηση όπου είναι το βασικό χαρακτηριστικό της φιλικής σχέσης (Κοκκινάκη, 2006). Για τον έρωτα, η τριγωνική θεωρία του Sternberg (εικ.1) υποστηρίζει πως αποτελεί δημιούργημα τριών συστατικών, της οικειότητας, του πάθους και της απόφασης για δέσμευση. Η παρουσία ή όχι των συστατικών αυτών στις διαπροσωπικές σχέσεις προσδιορίζει οκτώ είδη σχέσεων. Ολοκληρωμένος έρωτας θεωρείται η σχέση στην οποία εμφανίζονται και τα τρία συστατικά (Kassin, Fein, & Markus, 2011).


Εικόνα 1. Η τριγωνική θεωρία του Sternberg.
(Σημ. Η όγδοη σχέση που δεν εμφανίζεται είναι η "μη ερωτική", η απουσία όλων των συστατικών)

Βιβλιογραφία

Argyle, M. (1981). Ψυχολογία της Διαπροσωπικής Συμπεριφοράς. (Μ. Δερμιτζάκης, Μεταφρ.) Αθήνα: Θυμάρι.

Kassin, S., Fein, S., & Markus, H. R. (2011). Social Psychology (8th ed.). Belmont: Wadsworth.

Κοκκινάκη, Φ. (2006). Κοινωνική Ψυχολογία:Εισαγωγή στη μελέτη της κοινωνικής συμπεριφοράς. Αθήνα: τυπωθήτω/ΓΙΩΡΓΟΣ ΔΑΡΔΑΝΟΣ.

Παπαδάκη- Μιχαηλίδη, Ε. (1998). Η σιωπηλή γλώσσα των συναισθημάτων: Η μη λεκτική επικοινωνία στις διαπροσωπικές σχέσεις (4η εκδ.). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.